Yangın Basınçlandırma Sistemleri

Yangın anında en büyük tehlike genellikle alev değil, dumandır. Özellikle yüksek katlı binalarda, dumanın kontrol altına alınması, tahliye yollarının açık ve temiz tutulması hayati önem taşır. İşte bu noktada basınçlandırma sistemleri, modern binaların yangın güvenliği açısından vazgeçilmez bir parçası haline gelmiştir.

Bu sistemler, yangın durumunda belirli alanlara temiz hava üfleyerek pozitif basınç oluşturur ve dumanın bu bölgelere sızmasını engeller. Böylece hem bina sakinlerinin güvenli şekilde tahliyesi sağlanır, hem de müdahale ekiplerinin işini kolaylaştırır.

Basınçlandırma Sistemi Nedir?

Basınçlandırma sistemi, yangın anında yangın merdiveni, asansör boşluğu, koridor veya acil çıkış şaftı gibi alanların içerisindeki hava basıncını yükselterek, bu bölgelerin dumanla dolmasını önleyen mekanik bir havalandırma sistemidir.

Bu sistemdeki temel amaç, yangın çıkan bölgede oluşan dumanın kaçış yollarına girmesini engellemek ve içerideki insanlara temiz hava sağlamak için pozitif basınç farkı oluşturmaktır.

Neden Basınçlandırma Gerekli?

Yangın anında dumanın kontrolsüz şekilde yayılması birçok tehlikeyi beraberinde getirir:

• Görüş mesafesini azaltır.
• Boğulmaya sebep olabilir.
• Tahliye süresini uzatır.
• İtfaiye ekiplerinin müdahalesini engeller.

Bu gibi tehlikelerden korunmak için yalnızca duman tahliyesi değil, aynı zamanda stratejik bölgelerde dumanın içeri girmesini engelleyen basınçlandırma sistemleri kurulmalıdır.

Basınçlandırma Sistemi Nerelerde Kullanılır?

Basınçlandırma sistemleri birçok yapıda zorunlu veya tavsiye edilen çözümlerdir. Kullanım alanları şunlardır:

• Yüksek katlı konutlar
• AVM ve alışveriş merkezleri
• Hastaneler ve sağlık kompleksleri
• Oteller
• Rezidans ve iş kuleleri
• Havalimanları
• Metro ve raylı sistem istasyonları
• Endüstriyel yapılar ve üretim tesisleri
• Kapalı otoparklar
• Tüneller ve altyapı geçitleri

Bu sistemlerin özellikle 21,50 metre yüksekliği geçen yapılarda yangın merdiveni ve asansör kuyularında kullanılması Türkiye’de yönetmelikle zorunlu hale getirilmiştir.

Basınçlandırma Sisteminin Çalışma Prensibi

Sistemin çalışma mantığı oldukça nettir:
Bir fan yardımıyla belirli bölgelere dış ortamdan temiz hava verilir ve bu bölgedeki hava basıncı artırılır. Böylece yangın çıkan alanla pozitif basınç farkı oluşturulur. Duman daha düşük basınçlı bölgeye yayılacağı için, bu sayede yangın merdiveni, koridor veya asansör gibi bölgeler duman geçirmez hale gelir.

Basınçlandırma sistemleri genel olarak iki tür çalışabilir:

• Sabit hızlı sistemler: Belirli bir debiyle sürekli hava üfler.
• Basınca duyarlı sistemler: Ortamdaki basınca göre fan hızı otomatik ayarlanır.

Basınçlandırma Sisteminin Ana Bileşenleri

Bir basınçlandırma sistemi genellikle şu parçalardan oluşur:

1. Basınçlandırma fanı (radyal veya aksiyel)
2. Yangına dayanıklı hava kanalları
3. Damperler (otomatik açılır/kapanır)
4. Basınç sensörleri
5. Kontrol panosu
6. Susturucu (ses seviyesini düşürmek için)
7. Elektrik panosu ve kablolama
8. Yangın algılama sistemi entegrasyonu

Bu parçalar birlikte uyum içinde çalışmalı, özellikle otomasyon sistemine entegre edilmiş olmalıdır.

Yönetmeliklere Göre Basınçlandırma Zorunluluğu

Türkiye’de bu sistemler, Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik kapsamında değerlendirilmektedir. Bazı önemli maddeler:

• 21.50 metreden yüksek binalarda basınçlandırma zorunludur.
• Yangın merdiveni, asansör şaftı, kaçış koridorları pozitif basınçla korunmalıdır.
• Basınç farkı minimum 50 Pa olmalıdır.
• Fanlar 300°C sıcaklığa 2 saat dayanıklı olmalıdır.
• Sistemler yangın algılama sistemiyle otomatik devreye girmelidir.

Yönetmeliğe aykırı sistemler, yapı ruhsatı veya iskan alma aşamasında ret sebebi olabilir.

Montaj ve Kurulumda Dikkat Edilmesi Gerekenler

Basınçlandırma sisteminin kurulumunda dikkat edilmesi gereken başlıca noktalar şunlardır:

• Fanlar binanın dışına değil, kontrollü hava giriş alanlarına monte edilmelidir.
• Hava kanallarının sızdırmaz ve yangına dayanıklı olması gerekir.
• Basınç sensörü, kaçış yolunun temsil gücü yüksek bir noktasına yerleştirilmelidir.
• Damperlerin otomatik açılabilir ve yangına dayanıklı olması şarttır.
• Test çalışmaları yapılmadan sistem devreye alınmamalıdır.

Basınçlandırma Sistemlerinin Avantajları

• Yangın anında duman girişini engeller
• Tahliye süresini kısaltır
• İtfaiye ekiplerinin müdahalesini kolaylaştırır
• Duman hasarlarını ve maddi kayıpları azaltır
• Yönetmeliklere uygunluk sayesinde yapı ruhsatı alınmasına olanak tanır
• Akıllı sistemlerle entegre çalışarak enerji verimliliği sağlar

Otomasyon ve Akıllı Sistem Entegrasyonu

Yeni nesil binalarda, basınçlandırma sistemleri bina otomasyonu (BMS) ile entegre çalışır:

• Fan hızı ortamdaki basınç değerlerine göre otomatik ayarlanır.
• Arıza durumlarında alarm verir.
• Yangın senaryolarına uygun olarak farklı bölgelerde farklı basınç değerleri sağlanabilir.
• Mobil uygulamalar ve uzaktan izleme sistemleri ile denetim kolaylığı sağlar.

Sık Yapılan Hatalar ve Sonuçları

1. Basınç farkı yetersizse: Duman içeri sızar, sistem işe yaramaz.
2. Aşırı basınç uygulanırsa: Yangın kapıları açılamaz, tahliye zorlaşır.
3. Sensör yerleşimi yanlışsa: Fan gereksiz yere sürekli çalışır veya hiç devreye girmez.
4. Otomasyon test edilmezse: Yangın anında manuel müdahale gerekir, bu da zaman kaybı yaratır.

Bu nedenle projelendirme aşamasından itibaren işin uzmanı kişilerle çalışmak zorunludur.

Sonuç: Basınçlandırma Sistemi Hayat Kurtarır

Basınçlandırma sistemleri, yangın anında hayat kurtarabilecek en kritik yapılardan biridir. Bir binada alarm sisteminin çalışması, sprinklerin açılması kadar, kaçış yollarının dumanla dolmaması da hayati önemdedir.

Bu nedenle doğru planlama, uygun fan seçimi, iyi bir otomasyon yapısı ve yönetmeliğe tam uyum sağlanmalıdır.
Boyut Havalandırma olarak projeye özel çözümler sunarak, güvenliğinizi bir üst seviyeye taşıyoruz.